Om optimaal te presteren en blessures te voorkomen, is het voor vrouwelijke voetballers nóg belangrijker om veelzijdig te trainen. Aan de vooravond van de laatste cruciale poulewedstrijden in de Nations League een gesprek met René Wormhoudt, de kracht- en conditietrainer van Oranje.
In het vrouwenvoetbal gaat het er almaar intensiever aan toe. Er wordt steeds meer gevraagd van de lichamen van de speelsters. Dan moet je de training daar ook op aanpassen, stelt bondscoach Andries Jonker. Daarom heeft hij in de zomer René Wormhoudt als kracht- en conditietrainer aan zijn staf toegevoegd, iemand met een lange staat van dienst bij de mannen en een verfrissende kijk op het fysiek van de voetbalster.
Wat Wormhoudt vooral is opgevallen, dit afgelopen half jaar, is dat het lijf van de gemiddelde speelster niet in balans is. Het bovenlichaam is verhoudingsgewijs minder ontwikkeld, wat ervoor zorgt dat de vrouwen niet optimaal presteren en eerder geblesseerd kunnen raken. Want voetballen, propageert hij, doe je niet alleen met je benen.
Anders denken over bewegen
Die disbalans vertaalt zich naar de algehele coördinatie, de basis om complexe bewegingen uit te kunnen voeren die het atletische voetbal van tegenwoordig vraagt. “Daar liggen enorme kansen, maar dan moeten we wel op een andere manier gaan nadenken over sport en bewegen.”
Het traditionele oefenen van trappen en schieten volstaat niet meer. Natuurlijk blijft dat heel belangrijk, maar daarbij moet er ook anders getraind worden: veelzijdiger met name. Juist voor de vrouwen is dat van groot belang, omdat zij in hun jeugd doorgaans minder actief zijn geweest in een aantal grondvormen van bewegen, zoals vallen, klimmen, stoeien en vechten.
‘Je moet de juiste keuzes maken, er is meer nodig dan sterkere bovenbenen.’
Wormhoudt is de bedenker van het Athletic Skills Model, een vernieuwend en wetenschappelijk onderbouwd talentontwikkelingsmodel. Jarenlang was hij betrokken bij de jeugdopleiding en het eerste elftal van Ajax. In 2012 was het toenmalig bondscoach Louis van Gaal die hem bij het Oranje van de mannen haalde.
Generalisten worden betere specialisten
Welke motorische vaardigheden heeft iemand nodig om te kunnen excelleren op het voetbalveld? Wormhoudt haalt een studie aan onder badmintonners, turners en wielrenners, waaruit blijkt dat het verschil tussen de subtop en de top niet zit in sportspecifieke maar in de algemene coördinatie. Generalisten worden dus betere specialisten. Vertaald naar volkssport nummer één zei hij ooit: “Ik zag dat het goede voetballers waren, maar nog geen atleten. Alsof ze een mooi stuk op de piano konden spelen, maar nog geen muzikanten waren.”
In zijn kantoor in Landsmeer praat Wormhoudt, opgeleid als fysiotherapeut, bevlogen over zijn missie: de Nederlander beter laten bewegen, op ieder niveau, met betere prestaties en een betere gezondheid tot gevolg. Plezier is daarbij belangrijk, ook in de topsport. Daarom traint hij bepaalde vaardigheden vaak impliciet en spelenderwijs.
Advertentie
5 april: Blessurepreventie en revalidatie bij meisjes in de groeispurt.
Masters of Movement masterclass met dr. Edwin Goedhart.
Dr. Edwin Goedhart 🇳🇱 is sinds 2012 de teamarts van het Nederlands elftal en sinds 2013 Medisch Manager van het Sport/Voetbal Medisch Centrum op de KNVB Campus in Zeist. Edwin is expert op het gebied van blessurepreventie en -revalidatie en sportperformance.
In 2017 verzorgde hij op het officiële ASM Congres over Creativiteit als een van de hoofdsprekers een plenaire lezing. Toen o.l.v. Kees Jansma met Jari Litmanen, Nicolien Sauerbreij, Max Caldas, Gido Vermeulen en de Duitse wetenschapper Daniel Memmert. In april 2024 komt Edwin weer terug met een heel nieuw thema. Schrijf je nu in.
Masters of Movement.
Leer samen met aanvoerder Gregory Sedoc tijdens inspirerende masterclasses van de beste coaches, wetenschappers en medici uit binnen- en buitenland zoals Wolfgang Schöllhorn🇩🇪, Jeroen Otter, Jacco Verharen, Guus Hiddink, Jean Coté🇨🇦 en Margriet Sitskoorn.
Lachen in Qatar
Op zijn laptop toont hij een filmpje van vorig jaar in Qatar, tijdens het WK van de mannen. Op een wedstrijdloze dag laat hij de spelers van Oranje suppen. Er wordt veel gelachen. Het is ontspannend, maar ondertussen is het ook een prima oefening in balans.
Zo laat hij de vrouwen nu soms een radslag maken als ze in een spelletje een punt hebben gemaakt. Een turnbeweging op het voetbalveld? “Natuurlijk maak je tijdens een wedstrijd geen radslag, maar het oefenen van die beweging zorgt er wel voor dat je je in de ruimte goed kan oriënteren. Dat je lenig en stabiel bent. Dat je coördinatie verbetert en dat helpt je uiteindelijk ook om beter te worden in andere complexe bewegingen, die wel in het topvoetbal noodzakelijk zijn.”
Om zijn filosofie toe te lichten trekt hij de vergelijking met iemand leren lezen of schrijven. “Dan heb je het volledige alfabet nodig, toch? Als ik een aantal letters weglaat, word je er niet goed in. Zo zijn er ook tien grondvormen van bewegen, maar het gekke is dat die niet allemaal standaard worden aangeboden binnen een sport. Hoe kun je dan optimaal presteren? Veelzijdig bewegen is de basis voor specifiek bewegen.”
Minder power om duels aan te gaan
In de traditionele voetbaltrainingen voor een veldspeler komen er zes aan bod. Vier dus niet. Bijvoorbeeld zwaaien en slingeren niet, slaan en vangen evenmin, terwijl die vaardigheden belangrijk zijn voor het ontwikkelen van een goed coördinatiegevoel. “Ruimtelijke oriëntatie is belangrijk in spelsporten en dat zit niet alleen vast aan de oog-voetcoördinatie, maar ook aan de oog-handcoördinatie.”
Zeker bij de vrouwen is het volgens Wormhoudt urgent om niet eenzijdig te trainen, gezien het razendsnelle tempo waarin de sport zich internationaal ontwikkelt. Want die disbalans bij de gemiddelde Nederlandse topvoetbalster, als gevolg van een minder ontwikkeld bovenlichaam ten opzichte van benen en romp – hij benadrukt in algemene termen te spreken – heeft gevolgen. “Dat betekent dat zij minder power heeft om te sprinten, om te starten en te rennen, want die kracht komt voor een groot deel uit je bovenlichaam. Het betekent dat zij minder power heeft om duels aan te gaan, op de grond en in de lucht, want daarvoor moet je je armen gebruiken. Ook om jezelf te positioneren en jezelf te beschermen in de duels.”
Ander fysiek uitgangspunt
“Daar is nog winst te behalen en dat begint niet met kracht, maar met de aansturing. Hoe positioneer jij je in de ruimte? Hoe kun jij je aanpassen aan situaties? Heb je meerdere ritmes in je systeem zitten om te anticiperen en creatiever te zijn dan de ander? Om blessures te voorkomen – een hot topic nu het speelprogramma steeds drukker wordt door de commercialisering – is het belangrijk om de juiste keuzes te maken, er is meer nodig dan sterkere bovenbenen.”
Voetbal is voetbal, maar het lichaam van de vrouw zorgt wel voor een ander fysiek uitgangspunt verklaart Wormhoudt. “Als vrouw ben je iets vatbaarder voor knieletsel. Ze heeft een breder bekken, waardoor de hoek van de knie net ietsje ongunstiger is. Ze heeft slappere banden, omdat die moeten kunnen verweken bij een zwangerschap. Daarbij heeft ze van nature minder spiermassa. Om de kans op letsel te verkleinen, is er meer noodzaak om veelzijdig te trainen.” V oor Wormhoudt maken al deze elementen het werken met de ploeg van Jonker extra interessant.
We bewegen te weinig en te eenzijdig
Het Athletic Skills Model, ontwikkeld door Wormhoudt samen met bewegingswetenschapper Geert Savelsbergh, is niet alleen bedacht om topsporters te helpen excelleren. Ook in het onderwijs en de zorg is het bruikbaar. Inmiddels zijn er op tal van plekken in het land trainingsruimtes volgens de ASM-filosofie: van de binnentuin bij het Prinses Máxima Centrum, waar kinderen met kanker revalideren, tot aan de gymzaal van de Hogeschool Amsterdam waar de gymleraren van de toekomst worden opgeleid. Kenmerkend aan al die ruimtes is dat ze – door middel van kleuren, attributen en verschillende grondoppervlaktes – uitnodigen om veelzijdig te bewegen. Wie een gladde strook ziet liggen, gaat glijden. Wie een bal aan een touw ziet hangen, gaat springen.
“De beweegarmoede in Nederland is een maatschappelijk probleem. We zitten te veel en als we al bewegen is dat veel meer dan vroeger eenzijdig. Ook onder kinderen, die minder buitenspelen en dus minder klauteren, stoeien en vallen. Om massale gezondheidsschade te voorkomen, zullen we meer én gevarieerder moeten bewegen. Daar hopen wij aan bij te dragen.”
Lees meer
In 2016 werd het Athletic Skills Model in de vorm van een PLAYCE geïntegreerd in het VMC. “Door het toepassen van het ASM word je een betere beweger met alle voordelen”, aldus Goedhart. “Wij vonden dat die ASM-filosofie, met het uitvoeren van de verschillende bewegingsvormen, goed te verhalen was naar de revalidatie van sporters en, in ons geval, specifiek voetballers.”
Lees het hele interview met Edwin Goedhart in de #DesignedbyASM Brochure >
