Met de opkomst van OldStars running kent het ‘OldStars-label’ inmiddels veertien verschillende takken van sport. De vorm van hardlopen voor senioren viel dit jaar bij de Atletiekunie in de prijzen op de jaarlijkse trainersdag. Daarmee is er erkenning voor het Nationaal Ouderenfonds en ook voor pionier en trainer Gerard Heijnen, die in Didam al jaren bezig is met deze nieuwe vorm van sporten voor ouderen.
Cognitieve functies
In die fase kwam Heijnen in contact met het Nationaal Ouderenfonds, dat de grondlegger is van de variatie aan OldStars-sporten in samenwerking met diverse sportbonden. “Toen bleek al snel dat het sociale element voor het Ouderenfonds van wezenlijk belang is. Een dagdeel met elkaar bezig zijn en zoveel mogelijk deelnemen aan de organisatie, zijn belangrijke doelstellingen. Een lang verhaal kort, de combinatie van mijn contacten met Jeroen Reintjes en ASM en de werkwijze van het Ouderenfonds zijn samen de oorsprong geweest van OldStars running.”
Een belangrijke constatering in de beginfase was voor Heijnen het veranderende perspectief: “Op hogere leeftijd ben je niet meer zo snel als vroeger, toen je ging trainen om beter en sneller te worden. Maar dat is er voor senioren niet meer bij. Ook de blessuregevoeligheid vraagt een andere aanpak, omdat de hersteltijd nu eenmaal langer duurt. We zijn breder gaan kijken dan het lopen alleen. Om vitaal ouder te worden zijn ook evenwicht, kracht en coördinatie van wezenlijk belang in het fysieke aspect. Maar ook de cognitieve functies zijn erg belangrijk. Het geheugen, concentratie, reactie, kiezen, nadenken en veranderen zijn van groot belang, ook in andere opzichten dan alleen bij het sporten.”
Lancering
Het in de markt zetten van OldStars running was door corona een spreekwoordelijke ‘hollen en stilstaan’. “We hadden onze lancering in januari 2020 in Didam met een kleine groep, maar moesten eind februari alweer stoppen omdat de gezondheid van deze kwetsbare groep natuurlijk toch voorop staat. In september 2020 konden we weer een paar maanden los en in de zomer van 2021 zijn we eigenlijk pas echt begonnen. De tussentijd hebben we gebruikt om onze methodes en trainingswijze te analyseren en verder te ontwikkelen.”
OldStars running maakt gebruik van sportfaciliteiten die overdag goeddeels onbenut zijn. “In Didam ben ik de OldStars-coördinator,” meldt Heijnen. “Daar starten we op de tennisclub en die hebben ook nog een groep ouderen die ‘jeu de boules’ speelt. We bieden de deelnemers een combi-abonnement waardoor ze alle sporten elke week één keer kunnen doen. We zitten niet stil, want we zijn nu bezig om ook ‘gym’ voor ouderen te ontwikkelen. Het is eigenlijk de enige van de veel beoefende sporten die nog niet beschikbaar is in OldStars-vorm. Daarbij moet je niet denken aan zittend op een stoel een bal heen en weer rollen, maar serieus bewegen in alle opzichten die gymnastiek biedt.”
Doelen stellen
Het sociale aspect van OldStars komt optimaal tot zijn recht. “Het uit huis komen en elkaar zien is echt een wezenlijk onderdeel. De runners starten zoals gezegd bij de tennisclub en gaan dan een stukje ‘joggen’, doen oefeningen onderweg, gaan weer wat lopen en sprinten wat. De spelvormen zijn balspellen waarbij ook de cognitieve functies weer volop worden geprikkeld. Veel deelnemers zeggen na afloop dat ze meer fysieke inspanning hebben geleverd dan in de laatste tijd dat ze zelf nog bij een sportvereniging actief waren.”
Iedereen moet er ook vooral plezier in hebben, maar doelen stellen kan ook. “Het mag prestatief zijn,” legt Heijnen uit, “maar dat hoeft niet. Een aantal van de OldStars-runners had graag willen meedoen aan Montferlandrun voor de 7,5 of 15 kilometer, maar helaas werd die loop afgelast.” Blessures bij ouderen nemen een langere hersteltijd in beslag. “Individuele lopers haken na een aantal blessures zomaar af, terwijl de oplossing zomaar in het trainingsaanbod kan liggen. Om langere afstanden te kunnen halen, moet je heel gevarieerd trainen. Onze oudste deelnemer is 85 jaar en die loopt gewoon nog mee. Onlangs is er één van de deelnemers van 80 gestopt, maar dat was omdat hij een andere sport ging doen.”
Trainerscursus
Inmiddels zijn er zes verschillende plekken in vijf provincies waar OldStars running wordt aangeboden en dat aanbod zal naar verwachting snel groeien. “Op Papendal hebben we onlangs twee groepen gehad met in totaal zeventig looptrainers die onze workshop hebben gevolgd. We kregen een waardering van boven de acht, dus zullen er in 2022 door hen vast veel meer groepen worden opgestart door het land. De deelnemers trainen altijd overdag en daarbij is de beschikbaarheid van trainers nog wel eens een knelpunt.”
Het Nationaal Ouderenfonds biedt een opleiding tot ‘ASM-OldStars-trainer’. De twee cursusdagen worden veelal gesubsidieerd door het Ouderenfonds of door de betreffende gemeente. “Bij het Sportbedrijf Gelderland hebben we onszelf opgegeven voor een andere innovatieve sportprijs. In Didam hebben we namelijk de link gelegd om vanuit de zorg direct met ons mee te gaan trainen. Een fysiotherapeut geeft de laatste drie à vier trainingen samen met de ASM-OldStars-trainer. Sinds november is er elke week een deelnemer bijgekomen via die route.”
Ouderenfonds
Op de landelijke looptrainersdag van de Atletiekunie waren zo’n 1.100 looptrainers naar Papendal gekomen voor workshops in theorie en praktijk. OldStars running was er daar één van. Namens het Nationaal Ouderenfonds nam directeur Corina Gielbert de prijs in ontvangst. “Dat was een enorme eer, omdat de Atletiekunie liet zien dat zij deze vorm van sporten heel belangrijk vindt en het niet zomaar een bijnummer is. Om voor 1.100 trainers je verhaal te vertellen, is bovendien heel waardevol voor ons als Ouderenfonds.”
Gielbert licht vervolgens de betekenis van OldStars nader toe: “Ons belang is meerledig. Wij vinden sport en bewegen belangrijk. Gezond oud worden en op een prettige manier oud worden heeft alles te maken met in contact blijven met elkaar. Oud worden komt met gebreken, daar kan ik persoonlijk wel mee dealen. Maar als ik niet meer gemist wordt, zou ik dat verschrikkelijk vinden. Door samen te sporten ontstaan nieuwe groepsstructuren zoals de deelnemers vroeger ook bij een team hoorden of daarbij betrokken waren. Die elementen zien we terug in OldStars.”
Geaccepteerd
In de beginjaren was de samenwerking met de sportbonden erg spannend omdat voor het Ouderenfonds sport vooral een middel is en voor de bonden juist een doel. “Dat was best even zoeken om de belangen goed verdeeld te hebben,” blikt Gielbert terug. “Bij ons is het primaire doel nieuwe vrienden en sociale contacten te maken om er weer bij horen. Daarnaast is het bewegen en vooral vrij bewegen. In de begintijd vond de ene helft zichzelf te jong en de andere helft zich te oud voor OldStars. Door alle inspanningen is OldStars inmiddels echt een geaccepteerde sport.”
Het breed motorisch ontwikkelen is voor het Ouderenfonds belangrijk. “In de warming-up zitten elementen van valtraining, bekend vanuit het ASM. Deelnemers die meer gaan bewegen bij het sporten, gaan meestal ook vrijer bewegen buiten OldStars. Ze nemen letterlijk en figuurlijk nieuwe stappen in hun leven. Wij leiden OldStars-trainers op en maken desgevraagd ook de match tussen verenigingen en trainers, hoewel initiatieven vaak op de club zelf ontstaan. In de opstartfase begeleiden we verenigingen in de samenwerking met gemeenten en welzijnsorganisaties. Als het eenmaal geïmplementeerd is dan stappen we uit en blijven we op de achtergrond beschikbaar. Ook zijn we meer en meer actief rondom de ‘ongeorganiseerde sport’, zoals op Johan Cruyff Courts.”
Ouderencommissie
Er zijn veertien sporten die in aangepaste vorm door senioren kunnen worden beoefend. Gielbert: “Wij kijken bij het Ouderenfonds niet naar de inhoud van de sport, zoals het materiaal of de spelregels. Maar we denken na over de veiligheid en het vriendelijk maken van verenigingen voor ouderen. Bijvoorbeeld de bijdrage die je als oudere aan een vereniging kunt leveren. Verenigingen hebben vaak een jeugdcommissie, maar geen ouderencommissie. Daar helpen we bij. Vrijwilligers willen vaak hun bijdrage leveren, maar je moet ze wel op de juiste manier benaderen.”
Is er bijvoorbeeld niet direct behoefte om bardiensten te draaien dan zijn er vaak andere taken en klussen die juist heel goed door de oudere doelgroep kan worden ingevuld. “Een voorbeeld is een groep die alle velden beheert, de lijnen trekt en de doelnetten in orde maakt voor een voetbalclub. Verenigingen gaan overdag ook opeens leven en zo zie je een win-win-situatie ontstaan. Waar het inpassen van senioren op voorhand als uitdaging wordt beleefd, blijkt het vaak een oplossing. Als ze eenmaal aan boord zijn, blijven ze bovendien vaak zelfs lager lid dan een gemiddeld jeugdlid.”
