“Er is maar een manier om de mensen te redden, en dat is spelen”, zegt Peter Heerschop. Als keynote-spreker op de laatste bijeenkomst van de door Athletic Skills Model (ASM) georganiseerde Masters of Movement-serie in 2024, sluit de veelzijdige cabaretier aan bij het praktijkgedeelte met jongleur Niels Duinker. Uit onderzoek is gebleken dat jongleren de hoeveelheid grijze stof in de hersenen kan vergroten. Duinker heeft in zijn trainingen veel baat bij het ASM. Hij belooft de zaal dat iedereen aan het eind van de avond met drie ballen kan jongleren, maar voordat de avond begint blikt ASM-founder René Wormhoudt terug op het jaar.
Het derde jaar van de Masters of Movement serie telde vier bijeenkomsten. Edwin Goedhart, teamarts van het Nederlandse Voetbalelftal, vertelde over het voorkomen van knieblessures bij voetballende meisjes met behulp van diverse beweegvormen; de Canadese wetenschapper Dr. Joe Baker sprak over de brug tussen plezier en prestatie en Dr. Jos de Koning, uitvinder van de klapschaats, vertelde hoe innovaties vanuit het schaatsen kunnen helpen bij het ontwikkelen en onderhouden van de balansvaardigheden. ASM kwam ook op andere manieren in het nieuws, bijvoorbeeld met projecten in Engeland en Duitsland. Ook blikte Wormhoudt met plezier terug op het EK voetbal, waarin Nederland de halve finales haalde.
Kleuterschool
Als strength- & conditioning coach van Oranje putte Wormhoudt bij de oefenstof voor de internationals zoals gebruikelijk uit zijn ASM-ervaring. Toen verslaggever Noa Vahle een filmpje van een tikspel liet zien bij het programma Vandaag Inside, leidde dat tot hilariteit aan de borreltafel. ‘Ik vind dit onzin’, zei Johan Derksen. ‘Misschien kan hij het eens proberen bij een kleuterschool.’ Wormhoudt kan er hartelijk om lachen en wijst op de overweldigende hoeveelheid wetenschappelijk bewijs dat het ASM-gedachtengoed ondersteunt.
In lijn met het thema van Jongleren haalt Wormhoudt een fragment aan waarin Australisch hersenwetenschapper Louisa Nicola aangeeft dat jongleren daadwerkelijk de grijze stof in de hersenen kan versterken.
“Eigenlijk zijn mijn lessen een soort ASM, alles komt erin samen”
- Peter Heerschop
Peter Heerschop haakt in op de pedagogische kant. De cabaretier is zelf opgeleid aan de ALO in Amsterdam en hij geeft daar inmiddels alweer jarenlang les in pedagogiek. Hij is trots om op die plek het selecte gezelschap van Masters of Movement te mogen toespreken. “Ik ben hier gevormd”, zegt hij. Daarbij draait het om meer dan alleen bewegen, of zelfs veelzijdig bewegen. Het gaat ook om motivatie, om wat mensen beweegt om iets te doen en waar dat vandaan komt. “Het draait om de ziel”, zegt Heerschop. “Eigenlijk zijn mijn lessen een soort ASM, alles komt erin samen.”
Oude denkers, frisse ideeën
Heerschop grijpt terug op oude denkers, van wie het soms vergeten werk in de huidige tijd verrassend verfrissend kan klinken. Johan Huizinga schreef ‘Homo Ludens, Proeve ener bepaling van het spel-element der cultuur’ in 1938. Heerschop citeert: “We zijn pas volledig mens als we spelen. Al het leren in het leven, begint bij spelen.” Bij dat spel draait het altijd om de mens in relatie tot zichzelf en de ander. Die relatie duidt Heerschop aan de hand van de acht levensfasen die een andere oude denker, psycholoog Erik Erikson (1902-1994) definieerde. ‘Die levensfasen bestrijken 80 jaar, maar elke keer als je een spel speelt, elke keer als je met iemand praat, gaat het om die acht fasen”, zegt Heerschop.
Masters of Movement masterclass 4 april 2025
dr. Joe Eisenmann 🇺🇸
World’s top of 100,000 scientists and one of only 600 in sport science.
Nicole Rodriguez 🇺🇸
Consultant for US Soccer, the Hospital for Special Surgery, and RSC Anderlecht Women’s football team.
Amsterdam
17:00 – 22:00
€145 inclusief diner.
4 + 1 gratis ( €725 €580)
Bij iedere levensfase hoort een sleutelbegrip en een het daaraan tegenovergestelde. Heerschop legt het uit en geeft en passant de nodige kritiek op de manier waarop er tegenwoordig onderwijs wordt gegeven:
“Het begint bij een kind van nul. Je kunt helemaal niets. Je bent voor je hele leven afhankelijk van anderen, dus wat heb je nodig? Vertrouwen. Ieder gesprek, iedere relatie, begint met vertrouwen. Het tegenbegrip is wantrouwen. In de tweede fase ben je een peuter van twee. Heel irritante kinderen zijn dat. Wat zeggen kinderen van die leeftijd de hele tijd? Zelfdoen. Zelfstandigheid is het sleutelbegrip. Het tegenbegrip is schaamte, het gevoel dat je iets niet mag. Daarna komt de kleuterfase. Dat zijn leuke kinderen. Het is de ontdekkingsfase. Sleutelbegrip is initiatief. Je krijgt vertrouwen, je mag iets zelf doen en je mag het op je eigen manier doen. Het onderwijs is daar helaas van weggegleden. Daar vertellen ze je precies hoe je het moet doen en als je het anders doet, is het niet goed. Het tegengestelde begrip is schuldgevoel. Het gevoel dat je het fout doet. De derde fase is basisschoolleeftijd. Het sleutelbegrip is nieuwsgierigheid. Kinderen willen alles leren. Dat is tegengesteld aan minderwaardigheid. Mensen die niet de drang hebben om iets te leren, voelen zich minderwaardig. In het onderwijs zie je dat gebeuren omdat kinderen continu worden gebruikt om met elkaar te vergelijken. Jantje kan het wel en jij niet. Daarmee sla je de nieuwsgierigheid plat en creëer je een minderwaardigheidscomplex.”
De volgende vier fasen beginnen met puberteit. Heerschop: “Daar draait het om identiteit. Je bent op zoek naar welke rol jou het beste ligt. Het tegenbegrip is rolverwarring. Je moet kinderen zoveel mogelijk rollen laten spelen om te leren. Ook hier leer je dus weer door te spelen. Hierna volgt de adolescentie, het is tijd voor verdieping in intermenselijk contact. Het begrip is intimiteit met als tegenstelling isolement. De coronacrisis was voor mensen die net op MBO’s HBO’s of universiteiten studeerden rampzalig. Net op het moment dat zij zich aan de ander konden laten zien, werden zij ervan afgesloten. Daar dragen we als maatschappij nog de vruchten van. De zevende fase is het werkzame leven. Generativiteit is het begrip. Letterlijk het doorgeven van je genen, je kennis, je cultuur. Het tegenbegrip is stagnatie, dan gebeurt er helemaal niets. Tot slot kom je in de laatste fase. Dan komt alles samen. Het begrip is integriteit en het tegengestelde begrip is wanhoop. Mensen kunnen op twee manieren sterven: of ze zeggen ‘dokter het is goed zo’, of ze zetten zich schrap en ze roepen ‘NEE’, wanhoop.”
Peter Heerschop zou Peter Heerschop niet zijn als hij tijdens zijn betoog niet regelmatig zijpaden insloeg, continu balancerend op een koord tussen ironie en serieusheid. Spelen is immers de basis en zo rijgt hij het ASM als een rode draad in zijn verhaal. “Je speelt en je past je aan, fysiek maar ook geestelijk, en altijd in relatie tot anderen om je heen. We zijn allemaal anders en we vinden allemaal anderen dingen mooi, maar we zijn ook hetzelfde, want we snappen allemaal wat het is om iets mooi te vinden. “De theorie achter ASM is eigenlijk de kennis van alles”, zegt hij.
Heerschop pleit ervoor om met elkaar in gesprek te gaan en in ieder gesprek de begrippen van Erikson te gebruiken. Hij sluit zijn betoog emotioneel af: “Ik kan niet anders in het leven staan dan met de gedachte dat we allemaal een gemene deler hebben. We worden allemaal ergens anders vrolijk of verdrietig van, maar we kennen allemaal vreugde en verdriet. We zijn in dit land in een negatieve verhaalstructuur terechtgekomen. Het heeft toch geen zin dat de ene partij tegen de andere zegt: ‘jullie zijn ongelooflijk dom.’ Denk je nou echt dat de ander dan denkt: ‘Oh eigenlijk heb je wel gelijk.’”
Getuige het geroezemoes en de conversaties tijdens het diner in de pauze, heeft het betoog van Heerschop mensen aan het denken gezet. Zozeer, dat deelnemers bijna waren vergeten dat ze na deze avond niet naar huis zouden gaan zonder in staat te zijn om te jongleren met drie ballen. Dat had Niels Duinker immers beloofd. Tijdens zijn presentatie in de sporthal imponeert Duinker, onder meer door tijdens zijn verhaal achteloos vijf ballen in de lucht te houden. Hij vertelt hoe hij in zijn training gebruik maakt van ASM en hoe hij tijdens het jonglerend gebruik maakt van zijn achtergrond als judoka. De transfers of learning zijn eindeloos.
“Eigenlijk zijn mijn lessen een soort ASM, alles komt erin samen”
- Peter Heerschop
En dan komt het erop aan. Lukt het inderdaad alle aanwezigen om met drie ballen te jongleren? Peter Heerschop kon het al, dus die telt niet mee. Ondergetekende werd tijdens de workshop geconfronteerd met begrippen uit Heerschops betoog, van nieuwsgierigheid tot schaamte, minderwaardigheid en wanhoop. Maar op een gegeven moment lukte het toch om de drie balletjes één keer een volledige cirkel rond te laten gaan, en dat lukte uiteindelijk inderdaad zo goed als iedereen. Alle deelnemers kregen vier balletjes mee naar huis om daar verder te werken aan de grijze massa in de hersenen.
