Een gymzaal met allerlei vakken, kleuren en asymmetrische vormen op de vloer en wanden. De PLAYCE indoor stijgt de afgelopen jaren in populariteit. Wat zijn de ervaringen tot nu toe? Sportaccom maakte een rondje langs de velden in Rotterdam, Zevenaar, Amersfoort en Leeuwarden. “Ik ben nog iedere dag blij als ik naar deze zaal kijk.”
SPORTACCOM April 2024
Door: Robert Hesen
Veelzijdig bewegen. Dat is de rode draad van het Athletic Skills Model (ASM). Aan de hand van dit praktische en wetenschappelijke model ontwikkelen mensen een bredere motorische basis. Daardoor is hun beweegniveau op latere leeftijd hoger, de kans op blessures lager en neemt het plezier in bewegen toe. Het ASM stelde tien grondvormen van bewegen centraal. Die pijlers, zoals balanceren en vallen, klimmen en klauteren en gaan en lopen, komen altijd terug in de beweegprogramma’s en ontwerpen van sportlocaties.
De laatste drie jaar zijn meer dan veertig ASM-accommodaties opgeleverd. Kenmerkend zijn de unieke ontwerpen per accommodatie, het gebruik van de wanden en de kleurrijke vormgeving. Kinderen, maar ook voor andere leeftijdsgroepen, worden direct uitgenodigd om te bewegen. Sportaccom maakte een ronde langs vier accommodaties die al een paar jaar gebruik maken van een PLAYCE, een binnenruimte die door ASM is ontworpen.
Zevenaar
Femke Riphagen is directeur van Sterrenschool in Zevenaar. Ze is trots op de nieuwe ASM-gymzaal, die in 2021 is opgeleverd. Bij de ingang van de school geeft een groot raam direct zich op de ruimte, die gebruikt wordt door de groepen 1 tot en met 8. “Ik blijf regelmatig even een paar minuutjes daar staan. Dan geniet ik van wat daar gebeurt. Ik ben nog iedere dag blij en trots als ik kijk naar deze PLAYCE”, vertelt Riphagen. “Ik zeg altijd bij rondleidingen: niemand heeft deze zaal. We krijgen vaak bezoek van andere scholengemeenschappen. Zij zijn nieuwsgierig naar onze ervaringen.”
Sterrenschool moest een aantal jaren geleden gedwongen verhuizen naar een andere locatie. Dat was een tegenvaller, maar het gaf ook de mogelijkheid om opnieuw na te denken over de gymzaal. “Op de vorige locatie hadden we een standaard gymzaal. Geschikt voor slagbal, trefbal en blokjesvoetbal. Maar of dat nu echt bewegingsonderwijs is, kun je je afvragen. Voor ons moest bewegen écht een vak worden, net zoals rekenen en taal.”
In een rijtje staan
Dat uitgangspunt betekende dat Riphagen in contact kwam met de Athletic Skills Company, de sociale onderneming achter het ASM. Het resulteerde in een op maat gemaakte zaal, waarbij kinderen getriggerd worden om te bewegen. “De tijd dat de jeugd in een rijtje staat om vervolgens één keer over de kast te springen, is voorbij. Je ziet nu kinderen voortdurend in beweging”, vertelt Riphagen. Daarnaast merkt ze dat kinderen uitdaging krijgen. “Door de lijnen, vakken en kleuren op de vloer en wanden kun je als leerkracht kinderen makkelijker individueel uitdagen. Dat doen we al bij vakken als rekenen en taal, maar door deze zaal hebben we die stap ook in het bewegingsonderwijs gemaakt.”
Stickers in de hal
In Zevenaar bleef het niet alleen bij de gymzaal. De school bracht in de hallen van de school ook zogeheten ASM-vloergraphics aan. Het is bij Sterrenschool geen uitzondering als kinderen hinkelend over gekleurde vakken door de gang heen gaan. “Het is prettig voor kinderen om op die manier hun energie kwijt te kunnen. Anderzijds gebruiken leerkrachten het in hun lessen. Woordjes leren of keersommen oefenen werkt goed in combinatie met bewegen. Een ander voordeel: normaal gesproken gaan we veel naar buiten. Maar bij slecht weer hebben we op deze manier toch de mogelijkheid om kinderen op een veelzijdige manier te laten bewegen.”
Amersfoort
Jeffrey Lindenboom is Manager Onderwijsbedrijf van Fit Academie Bokkeduinen, het grootste sportcomplex in Amersfoort. In totaal maken hier zo’n twintig partijen gebruik van de verschillende ruimten. Daaronder ook de studenten van de sport- en beweegopleiding Sportaccademie Amersfoort. Sinds februari 2022 worden zij opgeleid in de nieuwe PLAYCE. Lindenboom: “We hebben zalen verdeeld over drie hallen. In deze hal, die voorheen een turnzaal was met rechttoe rechtaan belijning, wilden we iets anders. We deden in deze zaal hetzelfde als in de andere ruimtes. Dat wilden we veranderen, waardoor we verschillende gebruikers een gevarieerder aanbod bieden.”
Inmiddels beschikt de accommodatie al ruim twee jaar over een ASM-gymzaal. Wat zijn de ervaringen? Lindenboom: “We kunnen veel meer doen dan voorheen. Instructeurs en studenten vertellen dat ze wendbaarder zijn in hun lessen. Met name jonge instructeurs die creatief en flexibel zijn, kunnen hun lol op. Zij krijgen meer opties. Overigens: volleyballen, voetballen en handballen kan nog steeds, maar de traditionele belijning is verdwenen.”
Lindenboom vertelt dat de inrichting van de hal kinderen uitnodigt om te bewegen. “Kinderen gaan gelijk spelen in deze zaal. In een traditionele gymzaal beginnen ze te rennen. Maar hier zien ze verschillende vakken en kleuren. Daardoor worden ze meer getriggerd. Een belangrijk onderdeel zijn de wanden. Door die ook te gebruiken, worden ze creatiever. Daar halen ze veel lol uit. En het ontwikkelen van die creativiteit is goed voor hun motorische ontwikkeling.”
Toename exploitatie
Het aantal partijen dat hun weg naar de hal weet te vinden, is sinds twee jaar flink toegenomen. Dat heeft volgens Lindenboom alles te maken met de ASM-gymzaal. Inmiddels is de zaal vijf dagen per week verhuurd, dat was voorheen een stuk minder. “Zorginstellingen komen nu bijvoorbeeld met ouderen. Doordat op deze locatie ook bewegingsagogen worden opgeleid, verzorgen zij die sessies. Een win-win dus voor iedereen. We maken een maatschappelijk impact én krijgen ouderen op een veelzijdige manier in beweging.”
Rotterdam
Lisa van de Gevel is vakleerkracht bij Kindcentrum Blijvliet in Rotterdam. Zij geeft drie dagen per week gymles in de gymzaal die door het ASM ontwikkeld is. Een dat is niet zomaar een PLAYCE, maar de ruimte met de meeste beweegaanleidingen per vierkante meter. De gymzaal, die sinds 2022 in gebruik is, kreeg een nieuw ontwerp van de sportvloer en akoestische wandbekleding. Daarnaast werd in het ontwerp de branding van Sportbedrijf Rotterdam meegenomen.
Ook Van de Gevel werd betrokken in het ontwikkelproces. “Wij, de gymleraren, wilden bijvoorbeeld een duidelijke scheiding van de hal in drie delen én een lijn voor het spelen van trefbal. Dat is meegenomen in het ontwerp. Dat we als vakdocenten mochten meedenken, was heel fijn. Daar plukken we iedere dag de voordelen van.”
Structuur
In haar lessen merkt Van de Gevel dat het ontwerp zorgt voor duidelijkheid bij de kinderen. “De lijnen en vakken in verschillende kleuren zijn duidelijk zichtbaar. Dat geeft structuur. Waarom dat belangrijk is? Kinderen spelen tegenwoordig minder buiten. Ze bedenken minder spellen en vinden het lastiger om oplossingen te bedenken als een regel niet helemaal duidelijk is. Dit ontwerp helpt daarbij. Een voorbeeld is het ‘voetbalveld’ aan één kant van de zaal. In het licht groene gedeelte mag de keeper de handen gebruiken, daarbuiten niet. “Voorheen moesten we dan pionnen gebruiken, die om de haverklap omvielen. De structuur op de grond geeft kinderen houvast.”
Als gymdocent hoefde Van de Gevel niet lang te wennen aan de nieuwe zaal. Integendeel, het ging bijna vanzelf. “De switch was snel gemaakt. Ik werd getriggerd om nieuwe spellen te bedenken en de extra mogelijkheden te benutten. Het was juist heel fijn om de kinderen nieuwe dingen te leren.” Ze merkt dat kinderen nu met meer enthousiasme de gymzaal binnenstappen. “De kids zien de vakken op de grond en komen hinkelend binnen. Door al die variëteit op de grond en op de wanden maken ze er direct hun eigen spelletje van. Of deze gymzaal de kinderen met meer plezier laat bewegen? Ja, absoluut!”
Leeuwarden
Ook in Leeuwarden staat een PLAYCE. Sanne Vermeer, judoka van Team NL en ambassadeur veelzijdig bewegen van de gemeente Leeuwarden, opende in september 2022 de gloednieuwe PLAYCE. De tien grondvormen van bewegen komen op allerlei manieren terug. Zo werd de voormalige opbergruimte een judo-gedeelte, kreeg de zaal een spiegelwand die kinderen uitdaagt om te bewegen op muziek en allerlei asymmetrische vormen en kleuren prikkelen kinderen om veelzijdig te bewegen.
‘Apenkooien’
Sido de Schiffart is teamleider van bv SPORT in Leeuwarden. Die organisatie beheert en exploiteert de sportaccommodaties in de gemeente Leeuwarden. Hij vertelt dat het enthousiasme groot was tijdens de opening. “Kinderen gingen direct spelen en op ontdekkingstocht. Een aantal zei: ‘het lijkt wel apenkooien.’ Dat doet de PLAYCE geen recht, maar het laat zien hoeveel plezier ze hadden.”
De Schiffart benadrukt wel dat alleen het aanleggen van de PLAYCE niet voldoende is. “Om mensen te helpen om de PLAYCE zo goed mogelijk te gebruiken, worden online allerlei oefeningen en spelvormen gedeeld. Op die manier kan de zaal nóg nuttiger en veelzijdiger gebruikt worden.”
Beweegniveau
De PLAYCE wordt in Leeuwarden voornamelijk gebruikt door het onderwijs, sportverenigingen en fysiotherapeuten. “We willen dat steeds meer partijen deze plek gaan gebruiken en het gedachtegoed van veelzijdig bewegen omarmen. Zo creëren we verbinding tussen mensen en verenigingen en gaat het beweegniveau van onze inwoners omhoog. En dat is hard nodig, want het beweegniveau van kinderen daalde de afgelopen jaren. Ik hoop dat we met deze PLAYCE een bijdrage leveren aan het verbeteren van de motorische vaardigheden van onze inwoners.
