Hoe werkt de Schijf van 10?

De Schijf van 10 bestaat uit tien categorieën van beweegvormen (zie afbeelding). Elke categorie kan op diverse manieren gedaan worden. Zwemmen, hardlopen, skeeleren, schaatsen en fietsen zijn bijvoorbeeld enkele variaties in de beweegvorm ‘Gaan en lopen’. Zo bestaan alle vormen van sporten en bewegen uit een combinatie van meer of minder beweegvormen uit de Schijf van 10. Het doel is om een zo groot mogelijk aandeel en variaties van de beweegvormen uit de Schijf van 10 te beoefenen. Afhankelijk van interesses en mogelijkheden kan iedereen zijn eigen programma vormgeven.

Elke sport of activiteit die wordt beoefend, bestaat uit een selectie beweegvormen uit de Schijf van 10. Wie zich beperkt tot één sport of activiteit, en daarmee de bijbehorende beweegvormen, blijft in de ogen van Wormhoudt en Savelsbergh eenzijdig bewegen. Net als dat één maaltijd uit de schijf van vijf nog niet zorgt voor een gevarieerd voedingspatroon, geldt dit ook voor bewegen. “Dit is anders denken over bewegen. Alleen al dit inzicht in het huidig beweeggedrag is soms al heel verhelderend. Soms kan meer sporten zelfs averechts werken omdat het eenzijdig is en daardoor de kans op overbelasting en blessures toeneemt.”

Voor een meer gevarieerd en veelzijdig beweegpatroon kunnen deze beweegvormen ook met andere sporten en activiteiten worden beoefend. Iedereen op zijn eigen niveau. Daarbij geeft het gelijk ook inzicht in de beweegvormen die achterwege blijven. “Het is door de variatie leuker om langer te blijven doen. Tegelijkertijd laten studies zien dat het ook nog eens beter en gezonder voor je is.” zegt Savelsbergh. “Het voorkomt daarmee uitval in de sport of op het werk, het is blessurepreventief en zorgt, voor wie dat wil, ook voor betere (sport)prestaties. Bij elke ambitie hoort een passende toepassing.”

Vitaliteit

Om een leven lang fit en vitaal te blijven is het ook belangrijk om de beweegpatroon af te stemmen op het beroepsprofiel. De Schijf van 10 helpt daarbij. Wormhoudt: “Ook een verpleegkundige doet tijdens het werk voortdurend beroep op een paar beweegvormen, net zoals een pakketbezorger dat ook weer doet en zo kan je voor elk werk een unieke analyse maken. Als je daar bewust van bent, kun je leuke sporten en activiteiten zoeken die hier aanvullend op zijn en vervolgens alleen of met collega’s beoefenen. Dit draagt bij aan de vitaliteit. Fysiotherapeuten, buurtsportcoaches en vitaliteitscoaches/-managers kunnen, met de juiste kennis, daar een goede rol in spelen.”

Jong geleerd is oud gedaan

De Schijf van 10 wordt al door veel gymleerkrachten in het basis- en voortgezet onderwijs ingezet als basis voor de lessen bewegingsonderwijs. Wormhoudt: “Het is heel waardevol om al jong mee te starten. Hiermee leren de leerkrachten hun leerlingen goed bewegen en geven zij de kennis mee hoe leerlingen ook na hun schoolloopbaan, als ze geen bewegingsonderwijs meer krijgen, gezond en vitaal kunnen blijven. Voor hun eigen plezier in de vrije tijd en naast hun werk.”

Naast het bewegingsonderwijs zijn in Nederland steeds meer initiatieven die zich richten op een veelzijdig en gevarieerd beweegaanbod vanuit de Schijf van 10. Veel sportclubs besteden inmiddels bij de jeugd aandacht aan andere beweegvormen dan alleen hun eigen sport. Wormhoudt: “Veelzijdig bewegen wordt vaak geassocieerd met kinderen, waar we het veel toegepast zien worden. Maar dit passen we bijvoorbeeld ook met het Nationaal Ouderenfonds en hun initiatief OldStars toe bij ouderen. En in de gezondheidszorg krijgen patiënten van hun therapeut het ook steeds vaker als advies mee. Om ervoor te zorgen dat het structureel aangeboden kan worden aan de patiënten, moeten zij wel de juiste kennis hebben als therapeut. Dan kunnen zij hun advies op basis van de Schijf van 10 gericht op het profiel van de patiënt afstemmen. Dat geldt net zo voor de clubtrainer of buurtsportcoach.”