Blessurepreventie als middel om levenslang te kunnen sporten en bewegen

VeiligheidNL richt zich op blessurepreventie binnen de sport via diverse warming-up-apps en websites in onder meer hockey, volleybal en atletiek. In veldveldvoetbal is het blessurepreventieve warming-up programma ‘Voetbalfit’ gelanceerd binnen de trainers-app en website ‘Rinus’ van de KNVB. Inmiddels is dit programma op het niveau ‘Goed onderbouwd’ erkend door het Kenniscentrum Sport & Bewegen. Victor Zuidema, programmamanager binnen VeiligheidNL, kent de ontstaansgeschiedenis en vertelt over het traject van de totstandkoming van Voetbalfit. Ook vertelt hij wat VeiligheidNL met samenwerkingspartners doet aan blessurepreventie in andere sporten.

Sport Knowhow XL

Door: Bas Kammenga

Lees het origineel op SportknowhowXL.nl >

Victor Zuidema werkt al zo’n achttien jaar voor VeiligheidNL, kenniscentrum letselpreventie, in vorige functies als projectleider en consultant en sinds september 2023 als programmamanager. “Mijn aandacht gaat uit naar Sportblessurepreventie, maar ook naar de letselpreventiethema’s Gehoorschadepreventie en Veilig Productgebruik”, aldus Zuidema. “Toen ik binnenkwam bij deze organisatie ben ik gevraagd om mee te werken aan het samenbrengen van alle ‘spelers’ van het platform voorkomblessures.nl. Daarin stonden voor vijftien takken van sport blessurepreventieve maatregelen, die samen met de verschillende bonden en sport- en paramedici werden uitgedragen via dit gezamenlijk platform.”

VoetbalFit

Zo is bijvoorbeeld het blessurepreventieve warming-up programma Voetbalfit ontstaan. Dat programma – oorspronkelijk ontwikkeld door wereldvoetbalbond FIFA onder de naam ’11+(kids)’ – kent twee varianten: voor jongens en meisjes tot en met 11 jaar én voor jongens en meisjes vanaf 12 jaar plus senioren. Vanaf 2014 is het programma met toestemming van de FIFA door VeiligheidNL verder ontwikkeld, eerst in samenwerking met de KNVB en later met Athletic Skills Company erbij.

"De verwachting is dat met het gebruik van Voetbalfit minimaal 20% blessures minder ontstaan aan het onderste deel van het lichaam, vanaf de heupen naar beneden."

“In het ontwikkeltraject heeft VeiligheidNL onder meer onderzoek onder trainers uitgevoerd in samenwerking met Amsterdam UMC en UMC Utrecht. In eerste instantie naar de behoefte rondom blessurepreventieve programma’s en later naar de uiteindelijke uitvoering van Voetbalfit. Bij de implementatie heeft Amsterdam UMC ook weer een rol gespeeld. Deze vijf partijen vormden samen een consortium dat aanspraak kon maken op een subsidie vanuit ZonMw. Zo konden we Voetbalfit als effectieve interventie doorontwikkelen voor de Nederlandse markt, met VeiligheidNL als projectleider. In 2018 hebben we deze subsidie aangevraagd waarmee we van 2019 tot 2022 aan de slag konden. De bedoeling was ook dat we een effectonderzoek zouden uitvoeren, maar helaas gooide corona in die fase voor ons roet in het eten.”

5 april: Blessurepreventie en revalidatie bij meisjes in de groeispurt.

Masters of Movement masterclass met dr. Edwin Goedhart.

Dr. Edwin Goedhart 🇳🇱 is sinds 2012 de teamarts van het Nederlands elftal en sinds 2013 Medisch Manager van het Sport/Voetbal Medisch Centrum op de KNVB Campus in Zeist. Edwin is expert op het gebied van blessurepreventie en -revalidatie en sportperformance.

In 2017 verzorgde hij op het officiële ASM Congres over Creativiteit als een van de hoofdsprekers een plenaire lezing. Toen o.l.v. Kees Jansma met Jari Litmanen, Nicolien Sauerbreij, Max Caldas, Gido Vermeulen en de Duitse wetenschapper Daniel Memmert. In april 2024 komt Edwin weer terug met een heel nieuw thema. Schrijf je nu in.

Masters of Movement.

Leer samen met aanvoerder Gregory Sedoc tijdens inspirerende masterclasses van de beste coaches, wetenschappers en medici uit binnen- en buitenland zoals Wolfgang Schöllhorn🇩🇪, Jeroen Otter, Jacco Verharen, Guus Hiddink, Jean Coté🇨🇦 en Margriet Sitskoorn.

Meer informatie >

De Athletic Skills Company is de grondlegger van het Athletic Skills Model, waarin tien verschillende grondvormen van bewegen terugkomen die belangrijk zijn voor veelzijdige beweging. “Binnen Voetbalfit hebben we de voor voetbal relevante grondvormen van bewegen vanuit het Athletic Skills Model toegevoegd. Er is een hele set aan doorontwikkelde oefenvormen gekomen voor de diverse leeftijdsgroepen. Voor de onderbouw, in de leeftijd tot 12 jaar, ligt de focus iets meer op balans, valvaardigheden en rollen en springen en landen. Bij de oudere leeftijdsgroepen is er juist meer aandacht voor het atletisch vermogen, zoals snelheid en spierkracht.”

Keurmerk

De programma’s voor beide leeftijdsgroepen hebben bewezen een goede onderbouwing voor preventieve werking op blessures te hebben. “De verwachting is dat met het gebruik van Voetbalfit minimaal twintig procent blessures minder ontstaan aan het onderste deel van het lichaam, vanaf de heupen naar beneden. Het percentage kan zelfs hoger liggen, maar het wetenschappelijke onderzoek hiernaar moet dus nog verricht worden.”

Het programma Voetbalfit heeft van Kenniscentrum Sport & Bewegen het keurmerk ‘Goed onderbouwd’ gekregen. “Er zijn drie type erkenningen: ‘goed omschreven’, ‘goed onderbouwd’ en ‘effectief’ en verder verschillende niveaus daarin. “Wij hebben naast een goede omschrijving ook middels modellen, theorieën en literatuur kunnen aantonen dat Voetbalfit een solide basis heeft. Om als ‘effectief’ te kunnen worden aangemerkt, is wetenschappelijk effectonderzoek de volgende stap.” Dat staat nog altijd op het wensenlijstje van het consortium. “Als we hier opnieuw een subsidie voor kunnen aanvragen, willen we dat graag doen. We weten dat een goede warming-up belangrijk is in het terugdringen van blessures bij teamsporten, maar willen graag het exacte effect meten.”

Het KNVB-trainers-platform ‘Rinus’ – genoemd naar voormalig topcoach Rinus Micheles – heeft momenteel zo’n 50.000 unieke gebruikers. “Daarmee bereikt de voetbalbond tachtig procent van alle jeugdtrainers in Nederland. Trainers kunnen Voetbalfit als blessurepreventief programma gebruiken door meerdere achtweekse schema’s te volgen, waarin een Voetbalfit-oefening standaard aan het begin van elke training wordt aangeboden. Tijdens het voetbalseizoen zit er in deze schema’s een opbouw in het Voetbalfit-programma qua variatie en intensiteit. Daarnaast krijgt iedereen die een training met een specifieke doelstelling volgt, automatisch ook een Voetbalfit-oefening als warming-up aangeboden en zijn de oefeningen ook los te gebruiken. Op jaarbasis zal een gemiddelde voetballer maximaal zo’n honderd keer trainen en daarbij zo’n vijftig verschillende oefenvormen uit VoetbalFit tot zich nemen.”

Andere sporten

Naast het voetbal werkt VeiligheidNL met partners ook aan blessurepreventie in andere takken van sport. Zo is – in samenwerking met onder meer de Nevobo, Amsterdam UMC en UMC Groningen – met financiering vanuit ZonMw en het ministerie van VWS het warming-upprogramma VolleyVeilig(app en website) voor jeugd- en volwassen volleyballers ontwikkeld, die de erkenning ‘effectief’ heeft gekregen.

Ook heeft VeiligheidNL – naast Voetbalfit en VolleyVeilig – voor blessurepreventie in het hockey en ‘de playgrounds’ in de wijk onder meer in samenwerking met de KNHB en de Athletic Skills Company de app warming-up en de website warming-up.nl ontwikkeld. “Daarmee kunnen de hockeytrainers en de buurtsportcoaches aan de slag. Daarnaast hebben we de Runfitcheck voor hardlopers ontwikkeld en werken we samen met de Atletiekunie via hardlopen.nl. We willen graag op nog veel meer plaatsen en ook binnen andere sporten aan sportblessurepreventie werken samen met relevante partners om te zorgen dat sportverzuim en sportuitval door blessures wordt voorkomen. Gesprekken met diverse sportbonden, NOC*NSF en de sport (para)medische brancheorganisaties lopen op dit gebied.”

Lees meer over gevarieerder bewegen met VoetbalFit >

Samenwerking

VeiligheidNL is inmiddels met de Athletic Skills Company in september 2023 een structurele samenwerking aangegaan. Zuidema licht dat toe: “We hebben allebei dezelfde ambities om de thema’s sport en bewegen en blessurepreventie in te vlechten in de maatschappelijke thema’s van gezondheid, minder verzuim en minder druk op de gezondheidszorg. Daar denken we allebei een bijdrage aan te kunnen leveren door onder meer te kijken naar prestatieverbetering, wat ook zorgt voor blessurepreventie. We sluiten goed op elkaar aan.”

Beide organisaties hebben ook hun doelen en ambitie voor de samenwerking neergezet: variatie en plezier zijn de basis van een leven lang sporten en bewegen. “Veelzijdig bewegen speelt wetenschappelijk onderbouwd een belangrijke rol in blessurepreventie, waardoor er een heel leven lang bewogen en gesport kan worden. Verder zijn wij als organisaties allebei behoorlijk inventief, dus op dat gebied hebben we ook een match. We hebben ervoor gekozen om ons in eerste instantie te richten op blessurepreventie voor de knieën, omdat daar de meeste blessures bij voorkomen. Maar we willen daarnaast ook de blik breder richten op specifieke sporten en daarbinnen relevante doelgroepen en daarnaast ook op andere thema’s, zoals valpreventie bij ouderen en risicovol spelen voor kinderen. Zowel op het gebied van onderzoek als kennisdeling richting de professionals en einddoelgroep, zoals de sporters, denken we, waar nodig samen met de sportbonden en andere brancheorganisaties, het verschil te kunnen maken.”